การตั้งชื่อวัด
ท่านเจ้าคุณทักษิณฯ จำพรรษาอยู่ที่วัดใต้ได้ตั้งชื่อวัดโดยเอาคำว่า “ผึ้ง” หมายถึงความหวาน เช่น น้ำอ้อย น้ำผึ้ง ตรงกับคำในบาลีว่า ผาณิต และท่านได้เอาสนธิกับคำว่า “อาราม”(ผาณิต + อาราม) เป็นผาณิตาราม ท่านเจ้าคุณท่านจึงประทานชื่อให้ว่า “ผาณิตาราม” อันเป็นนามมงคลที่เรียกกันมาจนทุกวันนี้
เจ้าอาวาสวัดผาณิตารามที่ยังมีรูปภาพเหลืออยู่
วัดสร้างเมื่อใด ใครเป็นผู้สร้าง
วัดผาณิตารามสร้างเมื่อปีมะโรง เดือนยี่ ขึ้น 9 ค่ำ ร.ศ.123 (ในสมัยรัชกาลที่ 5)ตรงกับวันที่ 14 มกราคม พ.ศ. 2447 ผู้ริเริ่มเป็นหัวเรี่ยวหัวแรงในการสร้างมีอย่างน้อย 6 คน ซึ่งเป็นพี่น้องและบุตรของนางผึ้ง ได้แก่
คุณย่าผึ้ง วัฒนสินธุ์ ผู้เป็นหัวเรี่ยวหัวแรงในการสร้างวัดผาณิตาราม
1. นางผึ้ง วัฒนสินธุ์ เป็นบุตรของนางกลิ่น นายเชี่ยงบุ้น ( เป็นพี่คนโต )
2. นางหวาน กัญจนา เป็นน้องสาวคนที่ 2 ของนางผึ้ง
3. นายแพ พงษ์สุวรรณ เป็นน้องชายคนที่4 ของนางผึ้ง
4. น.ส. พุ่ม พุ่มตระกูล เป็นน้องสาวคนที่ 7 ของนางผึ้ง
5. น.ส. เก๊า วัฒนสินธุ์ เป็นบุตรสาวของนางผึ้ง
6. นางพิม ( ไม่ทราบนามสกุลของท่าน และไม่สามารถสืบค้นได้ว่าท่านเป็นอะไรกับนางผึ้ง )
สิ่งก่อสร้างที่สามารถทำได้ในตอนสร้างวัดใหม่ๆนั้น มีเพียงกุฏิ 2 หลัง และหอสวดมนต์ 1 หลังเท่านั้น (ปัจจุบันหอสวดมนต์และกุฏิได้รื้อถอนไปหมดแล้วเนื่องจากทรุดโทรมและพุพังมาก)และชาวบ้านก็ไม่ได้เรียกชื่อว่าวัดผาณิตารามแต่เรียกกันตามชื่อหมู่บ้านที่ตั้งวัดเช่นเรียกวัดบางเฟื้อบ้างวัดใหม่บางเฟื้อบ้างทั้งนี้เนื่องจากวัดนี้ตั้งอยู่ที่หมู่บ้านบางเฟื้อหมู่ที่ 4 ตำบลบางกรูด
จากอดีต
พระอุโบสถหลังเก่า สร้างเมื่อ พ.ศ 2463
วัดคู่หมู่บ้าน
การสร้างศาสนสถานเช่นวัดของชาวพุทธมัสยิดของชาวมุสลิมเหล่านี้ล้วนมีความเป็นมาอย่างยาวนานคู่หมู่บ้านคู่ชุมชนมาตลอดเพราะสิ่งเหล่านี้ล้วนสร้างขึ้นจากความเคารพนับถือความศรัทธาของชาวบ้านเป็นที่ยึดเหนี่ยวทางจิตใจวัดหรือมัสยิดจึงเป็นศูนย์รวมของชุมชนมาตั้งแต่อดีตดังนั้นถ้าเราจะนับเอาอายุของการสร้างวัดหรือมัสยิดเป็นตัวคำนวณหรือประมาณการเกิดของชุมชน/หมู่บ้านก็น่าจะเป็นไปได้
วัดในอำเภอบ้านโพธิ์มีทั้งหมด 27 วัด มีมัสยิดของชาวมุสลิมอยู่ที่ตำบลเกาะไร่ 4 มัสยิด มีวัดที่มีอายุการสร้างมากกว่า 200 ปี 3 วัด มีวัดที่มีอายุการสร้างมานานมากกว่า 100 ปี 16วัด มีมัสยิดของชาวมุสลิมที่มีอายุการสร้างมานานมากกว่า 100 ปี 2 มัสยิด วัดผาณิตารามมีอายุการสร้างมานานเกิน 100 ปี เช่นนี้ย่อมเป็นเครื่องแสดงให้เห็นว่าหมู่บ้าน/ชุมชนนี้มีความอุดมสมบูรณ์มีความเข้มแข็งมีความสามัคคีกันมานานแล้วพวกเราชาววัดผาณิตารามควรจะภาคภูมิใจหวงแหนและควรช่วยกันทำนุบำรุงให้เจริญรุ่งเรืองยิ่งๆขึ้นและควรจะให้คุณงามความดีของหลักธรรมในพุทธศาสนาดำรงชีวิตตลอดไป
สถานที่ตั้งวัด
วัดผาณิตารามตั้งอยู่ริมฝั่งขวาของแม่น้ำบางปะกงตรงคุ้งน้ำบ้านบางเฟื้อหมู่ที่2ตำบลบางกรูดอำเภอบ้านโพธิ์จังหวัดฉะเชิงเทรา
ที่ตั้งวัดเดิมเป็นที่นาของนายเสือ นางปิ่น นางผึ้ง ซึ่งเป็นหัวหน้าในการริเริ่มสร้างวัดกับน้องสาวคือน.ส.พุ่ม ได้ไปเจรจาขอซื้อที่นาจากนายเสือ นางปิ่นประมาณ5-6ไร่เพื่อสร้างวัดในราคา 3 ชั่ง (240บาท) นายเสือกับนางปิ่นก็ขายให้ด้วยความเต็มใจเพราะอยากสร้างสาธารณกุศลร่วมด้วยวัดผาณิตารามจึงเริ่มตั้งรากฐาน ณ ที่ตรงนี้เป็นต้นมา
จัดสร้างเมื่อใด ใครเป็นผู้สร้าง
วัดผาณิตารามสร้างเมื่อปีมะโรง เดือนยี่ ขึ้น 9 ค่ำร.ศ.123 (ในสมัยรัชกาลที่ 5) ตรงกับวันที่ 14 มกราคม พ.ศ.2447
ผู้ที่ริเริ่มเป็นหัวเรี่ยวหัวแรงในการสร้างมีอย่างน้อย 6 คนซึ่งเป็นพี่น้องและบุตรของนางผึ้งได้แก่
1.นางผึ้ง วัฒนสินธุ์ เป็นบุตรของนาง
กลิ่น นายเชี่ยงบุ้น (เป็นพี่คนโต)
2.นางหวาน กัญจนา เป็นน้องสาวคนที่ 2 ของนางผึ้ง
3.นายแพ พงษ์สุวรรณ เป็นน้องชายคนที่ 4 ของนางผึ้ง
4.น.ส.พุ่ม พุ่มตระกูล เป็นน้องสาวคนที่ 7 ของนางผึ้ง
5.น.ส.เก๊า วัฒนสินธุ์ เป็นบุตรสาวของนางผึ้ง
6.นางพิม (ไม่ทราบนามสกุลของท่านและไม่สามารถสืบค้นได้ว่าท่านเป็นอะไรกับนางผึ้ง)
สิ่งก่อสร้างที่สามารถทำได้ในตอนสร้างวัดใหม่ๆนั้นมีเพียงกุฏิ 2 หลังและหอสวดมนต์ 1 หลังเท่านั้น (ปัจจุบันกุฏิและหอสวดมนต์หลังแรกได้รื้อถอนไปหมดแล้วเนื่องจากผุพังทรุดโทรมมาก) และชาวบ้านก็มิได้เรียกชื่อวัดว่าวัดผาณิตาราม แต่เรียกกันตามชื่อหมู่บ้านที่ตั้งวัด เช่น เรียกวัดบางเฟื้อบ้าง
วัดใหม่บางเฟื้อบ้าง ทั้งนี้เนื่องจากวัดนี้ตั้งอยู่ที่หมู่บ้านบางเฟื้อ หมู่ 4 ตำบลบางกรูด(ในขณะนั้นตำบลบางกรูดมีประมาณ 8 หมู่บ้านปัจจุบันยุบรวมเหลือเพียง 3 หมู่บ้านเท่านั้น)
เหตุการณ์อันเป็นมงคลสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี
เสด็จมาทรงประกอบพิธียกช่อฟ้าพระอุโบสถวัดผาณิตาราม หมู่ 2 ตำบลบางกรูดอำเภอบ้านโพธิ์เมื่อวันที่ 18 มีนาคม พ.ศ.2523 เวลา 14:00 น. สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีได้เสด็จพระราชดำเนินมาทรงประกอบพิธียกช่อฟ้าพระอุโบสถ วัดผาณิตารามเสด็จพิธีแล้วเสด็จเยี่ยมพสกนิกรทั้งชาวตำบลบางกรูด ตำบลใกล้เคียงที่มารอเฝ้ารับเสด็จ หลังจากนั้นได้เสด็จไปพักผ่อนพระอิริยาบถเยี่ยมชมการทำหม้อแปลงไฟฟ้า บริษัทศิริวิวัฒน์ของนายสมเจตน์ วัฒนสินธุ์ และเสวยพระสุธารสชาที่บ้านเลขที่ 3 หมู่ 2 ตำบลบางกรูด ยังความปลาบปลื้มปีติในพระมหากรุณาธิคุณแก่เจ้าของบ้าน เจ้าของโรงงาน และพสกนิกรที่รอรับเสด็จเป็นล้นพ้น
บุคคลสำคัญ
การเดินทาง
ก่อนพ.ศ. 2505 การเดินทางมาวัดนี้มาได้ทางเดียวคือทางน้ำโดยใช้เรือหรือเดินด้วยเท้าคณะกรรมการวัดประชาชน ร่วมด้วยท่านนายอำเภอบ้านโพธิ์ ร่วมใจกันสร้างถนนจากวัดไปสู่ถนนทางหลวงสายฉะเชิงเทรา-บางปะกง โดยใช้ภาษีบำรุงท้องที่และเงินบริจาค จำนวน 272,367 บาท สร้างเสร็จใช้การได้ปี พ.ศ. 2507
เมื่อมีถนนนอกจากจะทำให้การคมนาคมสะดวกดีขึ้นแล้ว ยังส่งผลให้ชาวบ้านตำบลบางกรูดได้ใช้ไฟฟ้าจากการไฟฟ้าส่วนภูมิภาคเมื่อปี พ.ศ. 2513 เมื่อมีถนนสามารถไปมาติดต่อกับท้องถิ่นอื่นได้ทั้งทางบกและทางน้ำ ทำให้หมู่บ้านและวัดผาณิตารามเจริญขึ้นอย่างรวดเร็ว
ปัจจุบันทานสามารถเดินทางมาวัดผาณิตารามทางรถยนต์ได้ 2 ทางคือจากเส้นทางฉะเชิงเทรา-บางปะกงตรงทางแยก กม. 10 จากตัวเมืองฉะเชิงเทราหรือถ้าท่านมาจากวัดหลวงพ่อโสธร เข้าทางถนนสายโสธร-บางวัดพระ มีถนนแยกจากวัดบางพระผ่านวัดไชยภูมิธาราม ( วัดท่าอิฐ ) มาวัดผาณิตารามได้อีกทางหนึ่ง
แหล่งข้อมูล: https://www.youtube.com/watch?v=yTX5Ip3R36E
บริเวณหน้าศาลาท่าน้ำวัดผาณิตาราม (ปัจจุบัน)
แผนที่การเดินทางมาที่วัดผาณิตาราม